Konsultacje Prognozy oddziaływania na środowisko projektu Planu Strategicznego WPR 2023-2027
W cieniu szczytu klimatycznego COP26, który odbywa się w Glasgow rozpoczęły się konsultacje publiczne prowadzone w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko projektu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) na lata 2023-2027. Od kształtu ostatecznej wersji projektu zależy realizacja celów zapisanych w Europejskim Zielonym Ładzie. Każdy głos w tych konsultacjach prowadzonych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) przyczyni się do lepszego wykorzystania publicznych pieniędzy na dobra publiczne. Termin składania uwag to 25 listopada.
Kluczowe dla ochrony środowiska będzie uwzględnienie w Planie Strategicznym dwóch strategii unijnych: strategii „Od pola do stołu”* i strategii na rzecz bioróżnorodności**. Jeśli odwrócenie procesów utraty różnorodności biologicznej ma być realne, to przede wszystkim należy dążyć do jak największego wsparcia dla rolników, którzy ograniczają chemiczne środki ochrony roślin i stosują metody biologicznej ochrony roślin. Tymczasem zaplanowano wsparcie zaledwie do powierzchni 5 tys. ha upraw roślin chronionych biologicznie.
Do poprawy stanu różnorodności biologicznej mógłby się przyczynić rozwój rolnictwa ekologicznego. W Unii Europejskiej do 2030 roku uprawy ekologiczne mają zajmować 25% całkowitej powierzchni upraw. W Polsce w 2021 r. stanowią one ok. 446 tys. ha, co stanowi ok. 3,07% powierzchni użytków rolnych. W planach MRiRW coroczne wsparcie ma objąć ok. 500 tys. ha. Wprawdzie założono, że do roku 2027 powierzchnia upraw ekologicznych wzrośnie do 7% ogólnej powierzchni użytków rolnych, ale skoro wsparcie w ramach ekoschematu zaplanowano tylko do 3,52% powierzchni, to część rolników nie będzie miała szans na dotacje do powierzchni upraw.
Dla porównania na rolnictwo ekologiczne przewidziano 746,03 mln euro, na ochronę biologiczną 2,2 mln euro, a na tzw. ekoschemat „Uproszczone systemy uprawy”, w którym podstawową metodą walki z chwastami jest stosowanie herbicydów totalnych, aż 511,77 mln euro. Ten ostatni schemat nie zasługuje na nazwę ekoschematu i powinien być nazywany „schematem herbicydowym”.
Trudno przypuszczać, że do celów środowiskowych i klimatycznych przyczyni się wsparcie do produkcji buraków cukrowych (362,50 mln euro), pomidorów (10,5 mln euro) i truskawek (51,28 mln euro) jeśli w ich uprawie będzie stosowana pełna chemiczna ochrona roślin i nawozy syntetyczne.
Miejmy nadzieję, że rolnicy zachęceni wsparciem do „interwencji”: „Tworzenie zadrzewień śródpolnych”, „Zakładanie systemów rolno-leśnych” oraz ekoschematami: „Utrzymanie zadrzewień śródpolnych” i „Utrzymanie systemów rolno-leśnych” przyczynią się do realizacji planu posadzenia 3 mln drzew do roku 2030.
„Prognozując wpływ jaki może mieć Plan Strategiczny WPR 2023-2027 trzeba patrzeć przez „zielone okulary”, mając na uwadze cele ochrony środowiska wskazane w dwóch najważniejszych dla rolnictwa, leśnictwa i ochrony przyrody strategiach UE: strategii „od pola do stołu” i strategii na rzecz bioróżnorodności. Oprócz polityki unijnej ważna jest także własna wizja otoczenia, w jakim chcemy żyć przez najbliższe lata. Jeśli chcemy żyć w czystym i bogatym biologicznie środowisku oraz jeść produkty wysokiej jakości biologicznej, to wspierajmy w konsultacjach ekoschematy, dzięki którym rolnik z naszych podatków otrzyma odpowiednie wynagrodzenie za usługi ekosystemowe i dobra publiczne” – mówi Dorota Metera, ekspertka Koalicji Żywa Ziemia.
——————
* Strategia „od pola do stołu” na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego
Strategia sformułowana przez Komisję Europejską w 2020 r. jako kluczowy element Europejskiego Zielonego Ładu. Plan zawiera nową, zrównoważoną i sprzyjającą włączeniu społecznemu strategię na rzecz wzrostu w celu pobudzenia gospodarki, poprawy zdrowia i jakości życia ludzi, dbania o przyrodę.
Cele ochrony środowiska:
S1 Ograniczenie nadmiernego nawożenia;
S3 Ograniczenie stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w leczeniu ludzi i zwierząt;
S4 Zmniejszenie wpływu chowu zwierząt gospodarskich na środowisko;
S5 Poprawa dobrostanu zwierząt;
S6 Rozszerzenie uprawy sprzyjającej pochłanianiu dwutlenku węgla przez glebą;
S7 Odwrócenie procesu utraty różnorodności biologicznej;
S8 Promowanie rolnictwa ekologicznego;
S9 Rozwój zrównoważonej produkcji ryb i żywności pochodzenia morskiego.
** Unijna strategia na rzecz różnorodności biologicznej 2030
Nowa strategia ochrony różnorodności biologicznej w Europie zmierzająca do powstrzymania degradacji ekosystemów lądowych i morskich, dalszych strat różnorodności biologicznej oraz szkód społecznych i gospodarczych z nimi związanych.
Cele ochrony środowiska:
T1 Objęcie co najmniej 30% gruntów i 30% mórz obszarami chronionymi do 2030 r.;
T2 Zwiększenie skali rolnictwa ekologicznego i elementów krajobrazu charakteryzujących się bogatą różnorodnością biologiczną na gruntach rolnych;
T3 Powstrzymanie i odwrócenie procesu spadku liczebności owadów zapylających;
T4 Ograniczenie stosowania pestycydów i ich szkodliwych skutków o 50 proc. do 2030 r.;
T5 Przywrócenie co najmniej 25 tys. km rzek w UE do stanu charakterystycznego dla rzek swobodnie płynących
T6 Zasadzenie 3 mld drzew do 2030 r.
