Zdrowie gleby – ochrona gleb. Komisja Europejska prowadzi konsultacje ws. nowej dyrektywy

Opublikowane przez Koalicja Żywa Ziemia w dniu 25 lutego 202225 lutego 2022

Intensywna gospodarka człowieka powoduje degradację i dewastację gleb, co prowadzi do zmniejszania się powierzchni ziemi uprawnej na świecie. Jak podaje Komisja Europejska aż 70% gleb w UE nie jest w dobrym stanie. Przedstawiona w listopadzie 2020 r. strategia glebowa UE do 2030 r. ma na celu rekultywację do 2050 r. wszystkich gleb w Europie, zwiększenie ich odporności i zapewnienie im odpowiedniej ochrony. Zaproponowane rozwiązania zostaną zawarte w przygotowywanej przez KE dyrektywie. Do 16 Marca 2022 r. trwają konsultacje, w których każdy może wyrazić swoją opinię. Zostaną one uwzględnione przy dalszych pracach nad tą inicjatywą.

Gleby mają kluczowe znaczenie dla żywności, przyrody i naszej gospodarki. Zasługują na taki sam poziom ochrony jak woda, powietrze czy środowisko morskie. Wniosek dotyczący prawa o zdrowiu gleb zapowiedziany w strategii UE na rzecz ochrony gleb 2030 ma określić:

– warunki dla zdrowej gleby,
– warianty monitorowania gleby oraz
– zasady sprzyjające zrównoważonemu użytkowaniu i rekultywacji gleby.

Opinie można przesyłać wchodząc na stronę KE: https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/13350-Zdrowie-gleby-ochrona-gleb-zrownowazone-gospodarowanie-glebami-w-UE-i-ich-odbudowa_pl

Nowa strategię UE na rzecz ochrony gleb jest powiązana z celami Europejskiego Zielonego Ładu oraz unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 i wpisuje się w walkę z kryzysem klimatycznym i kryzysem różnorodności biologicznej. Określono w niej konkretne działania na rzecz ochrony, rekultywacji i zrównoważonego użytkowania gleb oraz zaproponowano szereg zarówno dobrowolnych, jak i prawnie wiążących środków. Strategia ta ma na celu zwiększenie ilości węgla w glebie na gruntach rolnych, przeciwdziałanie pustynnieniu, rekultywację zdegradowanych terenów i gleb oraz zapewnienie, by do 2050 r. wszystkie ekosystemy glebowe były w dobrym stanie.

Gleby w naszym kraju wykazują znaczną podatność na procesy degradacyjne, z powodu znacznej przewagi gleb lekkich i piaszczystych w ogólnej strukturze gleb Polski. Jednym z ważnych czynników, które je pogłębiają jest wadliwie prowadzona polityka rolna, która nasila negatywne skutki nadmiernego i długotrwałego przesuszenia gleb. Ważnym czynnikiem jest również zanieczyszczenie gleby spowodowane stosowaniem wysokich dawek nawozów mineralnych oraz pestycydów w intensywnym rolnictwie. Prowadzi to do zubożenia gleb w materię organiczną w wyniku niedostatecznego jej uzupełniania w trakcje nawożenia upraw (tj. nawozy naturalne, komposty, nawozy zielone) oraz stosowania wyłącznie nawożenia mineralnego, niszczenie poziomu próchniczego podczas zabiegów mechanicznych oraz nadmiernego odwodnienia gleb zasobnych w glebowy węgiel organiczny.

Na gruntach rolnych degradacja może zostać zatrzymana dzięki poprawianiu jakości gleby, właściwemu doborowi uprawianych roślin, rozpowszechnianiu się praktyk agroekologicznych, promowaniu agroleśnictwa, wspieraniu tradycyjnych praktyk rolniczych i zmianie systemów hodowli zwierząt. Ten ostatni aspekt może zostać wprowadzony w życie, poprzez zrównoważone zarządzanie pastwiskami, hodowlę leśną, ekologiczne radzenie sobie z chwastami i szkodnikami, wsparcie dla lokalnych praktyk hodowlanych itp.