Europa potrzebuje radykalnego ograniczenia stosowania pestycydów

Opublikowane przez Koalicja Żywa Ziemia w dniu 23 marca 202223 marca 2022

W ubiegłym roku 1,2 miliona obywateli, za pośrednictwem Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej (ECI) Ratujmy pszczoły i rolników, zażądało ograniczenia stosowania syntetycznych pestycydów o 80% do 2030 roku i całkowitego ich wycofania do 2035 roku. Celem inicjatywy jest przywrócenie bioróżnorodności, przy jednoczesnym wsparciu rolników w tym zakresie. W tym kierunku miała zmierzać rewizja dyrektywy w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów (SUD), która dziś miała zostać przedstawiona. Jednak Komisja Europejska opóźniła jej prezentację bez podania nowego terminu. Nowa data to „przed latem”.

Dyrektywa nie jest nowa, obowiązuje państwa członkowskie od 2009 roku, ale Trybunał Obrachunkowy w przedstawionym raporcie wykazał, że Komisja Europejska i państwa członkowskie nie wywiązały się ze swoich obowiązków w zakresie stosowania tych przepisów. Nowelizacja dyrektywy SUD jest bardzo ważna z trzech powiązanych ze sobą powodów:

1. Obecne prawodawstwo UE musi zostać drastycznie wzmocnione, aby państwa członkowskie wreszcie zaczęły go przestrzegać i zmniejszyły swoją zależność od stosowania syntetycznych pestycydów.

2. Potrzebne są prawnie wiążące cele w zakresie stosowania i ryzyka związanego z pestycydami syntetycznymi, zgodnie ze strategią „Od pola do stołu”, oraz solidne wskaźniki do pomiaru postępu. W przeciwnym razie osiągnięcie wyżej wymienionych celów nie będzie możliwe.

3. Kształtowanie polityki UE musi być oparte na dostępnych danych naukowych wskazujących na wyraźny związek pomiędzy stosowaniem pestycydów a poważnymi szkodami dla środowiska, bioróżnorodności i zdrowia ludzi. Dowody naukowe wskazują, że konieczne jest wprowadzenie silnych, prawnie wiążących celów w zakresie ograniczenia stosowania pestycydów syntetycznych.

Cele redukcji zużycia pestycydów nie są nowością dla wielu państw członkowskich Unii Europejskiej. Jednak, choć politycy twierdzą, że redukcja stosowania pestycydów jest priorytetem, ich ogólne zużycie nie zmniejszyło się znacząco w Europie w ciągu ostatniej dekady. Pewien postęp osiągnięto w krajach takich jak Francja czy Belgia, gdzie wprowadzono ogólne zakazy stosowania pestycydów w przestrzeni publicznej lub prywatnych ogrodach, ale rolnictwo UE nadal jest w dużym stopniu uzależnione od środków chemicznych.

Aby ograniczyć stosowanie pestycydów, konieczne są zdecydowane działania. Projekt zmian w dyrektywie SUD, który wyciekł z Komisji Europejskiej jest bardzo słaby i zgodny z oczekiwaniami agrobiznesu a nie obywateli. Zgodnie z nim państwa członkowskie nadal będą mogły ustalać swoje własne cele w zakresie redukcji stosowania pestycydów, które mogą być znacznie niższe od tych zapisanych w strategii „Od pola do stołu”. Co więcej, punktem wyjściowym do redukcji ma być rok 2011, a nie rok 2022. Opóźnienie w publikacji zmian w dyrektywie SUD może być pozytywną informacją w tym sensie, że może zostać wykorzystane do wprowadzenia niezbędnych poprawek.

Niestety opóźnienie świadczy przede wszystkim o skuteczności nacisków lobby agrobiznesowego, które wykorzystując wojnę na Ukrainie stara się uniemożliwić wprowadzenie w życie niekorzystnych dla siebie rozwiązań zawartych w strategiach „Od pola do stołu” i strategii bioróżnorodności.

W piątek grupa ponad 400 naukowców i ekspertów z sektora żywnościowego ostrzegła, że uleganie ich wpływom i porzucenie praktyk zrównoważonego rolnictwa przyniesie skutki odwrotne od zamierzonych. W ostatnich latach nauka pokazała, że wyżywienie Europy i świata bez pestycydów jest łatwo osiągalne. Dowody wskazują, że gospodarstwa wolne od pestycydów są bardziej opłacalne niż konwencjonalne, a koszty pestycydów ponoszone przez społeczeństwo są co najmniej dwa razy wyższe niż zyski firm produkujących pestycydy. Rolnictwo w UE przyjęło model intensywny, który doprowadził do skurczenia się społeczności: dochody rolników spadają, podczas gdy gospodarstwa przemysłowe muszą się rozwijać, aby przetrwać w zglobalizowanym systemie.

List otwarty organizacji społecznych do Komisji Europejskiej w sprawie zmian w dyrektywie w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów (SUD): https://eeb.org/wp-content/uploads/2022/03/2022-03-21-Publication-of-the-revision-of-the-legislation-on-the-sustainable-use-of-pesticides.pdf