Stanowisko Koalicji Żywa Ziemia w związku z publikacją w dniu 7 stycznia 2025 r. nowej propozycji rozporządzenia w sprawie roślin NGT

W związku z publikacją przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w dniu 7 stycznia 2025 r. nowej propozycji rozporządzenia ws. roślin uzyskiwanych za pomocą niektórych nowych technik genomowych oraz pochodzących z tych roślin żywności i pasz, oraz w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2017/625, zwracamy uwagę, że propozycja przedstawiona przez polską prezydencję nie rozwiązuje następujących problemów, które wynikały też z wcześniejszej wersji projektu rozporządzenia:

• Brak obowiązku znakowania (z wyjątkiem materiału roślinnego przeznaczonego do rozmnażania) produktów w całym łańcuchu produkcji i dystrybucji nie zapewnia informacji o nowych technikach genomowych (ang. NGT) na dalszych etapach łańcucha produkcji i dystrybucji (przetwórstwo i obrót), w szczególności nie zapewnia przekazania konsumentom informacji o produkcie wytworzonym przy udziale NGT, czyli uniemożliwia świadomy wybór.
• Brak obowiązku oceny ryzyka przed dopuszczeniem NGT kategorii 1 i 2 zgodnie z zasadą przezorności (art. 191 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – TFUE).
• Brak obowiązku znakowania i dostępu do informacji, jakiego typu rośliny uprawiają rolnicy, a jakie rośliny uprawiają ich sąsiedzi, nie zapewnia właściwego oddzielenia upraw oraz zebranych produktów w łańcuchu produkcji i dystrybucji.
• Brak wskazania reguł koegzystencji NGT oraz upraw konwencjonalnych i ekologicznych, jak również przerzucenie odpowiedzialności za ewentualne zanieczyszczenie na sektor rolnictwa konwencjonalnego, bez stosowania GMO i ekologicznego.
• Brak określonych reguł, w jaki sposób kraje będą prowadzić nadzór nad produktami NGT1 w całym łańcuchu produkcji i dystrybucji, monitorować produkty NGT1 i badać próbki w celu zapewnienia prawidłowego wdrożenia przepisów do całego łańcucha produkcji i dystrybucji.

Zapisy nowej propozycji przewidują wprawdzie możliwość zastosowania przez kraje klauzuli opt-out w celu ograniczenia lub zakazu stosowania materiału przeznaczonego do rozmnażania, ale nie w odniesieniu do produktów żywnościowych i materiałów paszowych kategorii NGT1. Nieoznakowane produkty żywnościowe i materiały paszowe będą zatem stwarzać ryzyko zanieczyszczenia wszystkich innych produktów tradycyjnych i ekologicznych nieoznakowanymi produktami kategorii NGT1. Stanowi to poważne zagrożenie dla istnienia sektora produkcji bez stosowania GMO i sektora ekologicznego.

Z zadowoleniem przyjmujemy propozycję zapisu dotyczącego zakwalifikowania roślin, których modyfikacja dotyczy tolerancji na herbicydy, do kategorii NGT2. Cieszy nas również zapis o zakazie stosowania NGT w rolnictwie ekologicznym, ale brak znakowania produktów wytworzonych z zastosowaniem NGT w całym łańcuchu produkcji i dystrybucji uniemożliwia skuteczne przestrzeganie tego zakazu.

Zwracamy uwagę na obowiązujące stanowisko rządu polskiego przyjęte 18 listopada 2008 r. jako „Ramowe Stanowisko Polski dotyczące Organizmów Genetycznie Zmodyfikowanych (GMO)”, zgodnie z którym:

• „Rząd Polski dąży, by Polska uzyskała status „kraju wolnego od GMO”.
• Biorąc udział w głosowaniu na forum instytucji Unii Europejskiej Rząd RP będzie wyrażał negatywne stanowisko w zakresie zezwalania na wprowadzanie do obrotu GMO jako żywność, pasze lub inne produkty.”

Podkreślamy, że planowane przepisy mogą spowodować poważne skutki dla sektora hodowli i nasiennictwa w Polsce i w innych krajach UE, a interesy hodowców, rolników i konsumentów mogą być zagrożone niedostatecznie uregulowanym wprowadzeniem roślin uzyskanych za pomocą nowych technik genomowych bez oceny ryzyka, bez znakowania, bez monitoringu i nadzoru.

Forum Rolnictwa Ekologicznego
Fundacja AgriNatura
Fundacja Agro-Perma-Lab
Fundacja Compassion in World Farming Polska
Fundacja Greenpeace Polska
Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie
Fundacja Kwietna
Fundacja Rozwoju Myśli Ekologicznej (Foodrentgen)
Fundacja Strefa Zieleni
Fundacja Zielone Światło
Instytut Spraw Obywatelskich (INSPRO)
Kooperatywa Spożywcza „Dobrze”
Nauka dla Przyrody
Nyeleni Polska
Ogólnopolskie Stowarzyszenie Agroleśnictwa
Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP BirdLife Polska)
Polska Izba Żywności Ekologicznej (PIŻE)
Polski Klub Ekologiczny Koło Miejskie w Gliwicach
Stowarzyszenie Demeter Polska
Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturalne Ziarno
Stowarzyszenie Moc Korzeni
Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi EKOLAND
Zielone Wiadomości